De leegte

Onlangs kwam na de training ter sprake wat betekenis is van Mutokukai, de naam van de organisatie waarbij Aikikai Aikido Enkhuizen is aangesloten.

In kanji wordt mu toku kai geschreven met de karakters 無 (niets, niet), 得 (verkrijgen, profiteren) en 会 (vereniging, organisatie). Mutokukai is dus een vereniging van mensen die niet handelen uit het streven naar persoonlijk gewin. Noch als organisatie, noch als aikidoclub, en noch als aikidoka’s op de mat. Mu toku kan ook worden geïnterpreteerd als zelfloosheid.

Zelfloosheid is een kernbegrip uit het boeddhisme, waarin wordt onderwezen dat idee van een onveranderlijk, permanent zelf een illusie is. Met andere woorden: we zijn leeg van een permanent zelf. In de Hartsoetra staat:

Dit lichaam is leegte

Leegte is dit lichaam

Dit lichaam is slechts leegte

Leegte is niets anders dan dit lichaam

Zo ook gevoelens, zintuiglijke waarnemingen, mentale formaties en bewustzijn

Leegte heeft meerdere betekenissen

In aikido kan het betekenen: de leegte waar de aanvaller in stort wanneer de tori zijn techniek goed uitvoert. De aanvaller verliest niet alleen zijn balans, maar kan zijn evenwicht ook niet meer herstellen omdat er nergens een steunpunt te vinden is. Daarom valt hij/zij in de leegte.

Het kan ook betekenen: de houding waarmee je in de dojo verschijnt. Een houding waarin je leeg – zeg maar, vrij – bent van vooropgezette ideeën over je eigen vaardigheid en niveau, leeg van agressie en geldingsdrang, leeg van de eigenwaan die je de illusie kan geven dat je alles al weet.

Maar de diepere betekenis van leegte is: leeg van een afzonderlijk zelf.

Er wordt wel gezegd: laat je ego achter voor je de dojo betreedt, maar de leegte waar de Hartsoetra over spreekt, gaat nog een stap verder.

Een afzonderlijk zelf bestaat niet. Niet in het lichaam, niet in gevoelens, niet in onze waarnemingen, niet in ons denken en niet in het bewustzijn. Er zijn wel daden, maar geen doener; wel gevoelens, maar geen voeler; wel  gedachten, maar geen denker.

Kun je voorspellen wat je over precies een jaar zult denken?  Of over een maand, een week? Over een minuut? Een paar seconden? Je zult zien dat je dat niet kunt. Wie is er dan eigenlijk de baas over je gedachten?

Mensen zeggen vaak: ik probeer mezelf te vinden.

De Hartsoetra zegt: als je maar diep genoeg graaft, vind je slechts de leegte, want er is geen permanent zelf.

Als je erin slaagt dat toe te passen in je training, wordt alles anders.

Je identificeert je niet met wat lukt.

Je identificeert je niet met wat mislukt.

Je identificeert je niet met je graad.

Je bent alleen maar bezig met aikido

Frank