
Aikido is een Japanse krijgsdiscipline met een sterk filosofische inslag, die in het begin van de 20e eeuw door Morihei Ueshiba ontwikkeld werd. Ueshiba, door aikidoka’s O’Sensei (de grote meester) genoemd, liet zich hierbij inspireren door de technieken van de Japanse samoerai en krijgskunsten en/of vechtsporten zoals Daito-ryu, jiujitsu en kenjutsu. Ueshiba voegde ook een morele waarde toe aan de kunst van aikido, die ontleend werd aan de toen nieuwe Japanse religie Omoto-kyo.
Betekenis van het woord aikido
Het Japanse woord aikido bestaat uit drie aparte begrippen. Ai is Japans voor “liefde” of “harmonie”. Ki heeft meerdere betekenissen, waaronder “energie”. Do tot slot, betekent: “weg” als in levensweg of morele methode. Het woord Do maakt duidelijk dat het een weg is die naar het uiteindelijke doel, naar de krijgskunst aikido leidt, net zoals ‘do’ in onder andere kendo en judo.
Samen betekenen de drie woorden ai, ki en do een weg zonder agressie, oftewel “de weg van harmonie met Ki”. De betekenis hiervan verwijst zowel naar de filosofie die O’Sensei had met betrekking tot aikido als naar de uitvoering van de technieken in het aikido.
Ki is in de culturen van het Verre Oosten een belangrijk begrip, dat zijn oorsprong heeft in Chinese, waar het Chi genoemd wordt, zoals in Tai Chi of Chi Gong. Doorgaans wordt met Ki de levensenergie aangeduid die deel uitmaakt van alles wat bestaat. Ook wordt Ki vertaald als richting en in het aikido is dat dan specifiek de richting die een aanvaller heeft ingezet. O’Sensei was niet de eerste beoefenaar van een krijgskunst die het concept Ki gebruikte in zijn discipline.
O’Sensei verbond zijn religieuze opvattingen aan vechttechnieken die hij eerder had geleerd. De krijgskunst, die hij overigens pas in een later stadium van zijn leven aikido noemde, moest er volgens hem niet op gericht zijn de tegenstander te vernietigen, maar hem onder controle te brengen en hem daarbij zo min mogelijk schade toe te brengen. Op een meer filosofisch en hoger niveau zag O’Sensei aikido als middel om in harmonie te komen met de universele energie, het Ki.
In de technieken is de filosofie van O’Sensei terug te zien doordat de aikidoka (beoefenaar van aikido) een aanval niet stopt met geweld of door hem te blokkeren, maar de ingezette aanval ombuigt en tegen de aanvaller keert. De aikidoka komt als het ware in harmonie met de kracht en techniek van de aanvaller.